«2025 психологиялық қолдаудың жазғы алаңдары»

облыстық жобасының тәжірибелік бөлігі

Бағыт: креативтік пен шығармашылықты дамыту

      Мақсаты: Білім алушылардың шығармашылық ойлауы мен қиялын дамыту, олардың жеке өсуін және қоршаған әлемді стандартты емес қабылдау қабілетін ынталандыру.

      Тапсырмалар:

      Қатысушыларға шығармашылық әлеуеттің бар екендігін түсінуге және оны практикалық тапсырмалар арқылы ашуға көмектесу;

      Мәселені әртүрлі көзқарастардан көру және түпнұсқа, стандартты емес шешімдерді табу қабілетін дамыту;

      Ойлау икемділігін қалыптастыруға және үлгілерден бас тартуға ықпал ету;

      Топта қарым-қатынас дағдыларын, ынтымақтастықты және өз идеяларын білдіру қабілетін дамыту;

      Позитивті өзін-өзі қабылдауды және өз мүмкіндіктеріне деген сенімділікті қалыптастыруға ықпал ету;

      Креативті тәсілдер арқылы сындарлы өзара әрекеттесу және жанжалдардың алдын алу дағдыларын үйрету.

 

«Танысу» жаттығуы     

Мақсаты: қатысушыларды босату, тапсырмаларды орындауға деген көзқарас, ойлау икемділігін дамыту.

      Нұсқаулық: «Біздің жұмысымызды танысудан бастайық: әркім өз атын және оның атымен бірдей әріптен басталатын өзіне тән үш қасиетті кезекпен атайды».

      Мұндай көзқарас қатысушылардан икемділікті, тапқырлықты талап етеді, олардың қасиеттерін, жеке ерекшеліктерін қарастырудың ерекше тәсілін ұсынады. Тапсырма тобына қатысушыларды ынталандыратын әрекет шығармашылық ортаның сипаттамаларына сәйкес келеді.

 

«Дыбыс салу» жаттығуы

      Мақсаты:ассоциативті және дерексіз ойлауды дамыту.

      Нұсқаулық: әр түрлі сипаттағы музыка қосылады (көңілді, мазасыз, тыныш)

      Қатысушылар тыңдау кезінде «көрген» немесе «сезінген» нәрселерді салуы керек.

      Кейін - талқылау: неге мұндай түстер, кескіндер, сызықтар таңдалды.

 

«10 қолдану» жаттығуы

      Мақсаты: ойлау икемділігін дамыту.

      Нұсқаулық: Жүргізуші кәдімгі затты көрсетеді (қасық, кірпіш, стақан).

      Қатысушылар кезек-кезек оны стандартты емес тәсілмен қалай қолдануға болатындығын анықтайды (мысалы, қасық музыкалық аспап, бетбелгі, құрылыс құралы және т.б.).

 

«Шағын эмоциялар театры» жаттығуы

      Мақсаты:қиял мен актерлік шеберлікті дамыту.

      Нұсқаулық: Қатысушылар эмоциялары бар карталарды алады(қуаныш,қорқыныш,қызғаныш,шабыт және т.б.).

      Олар жұпта эмоцияны атамай — ақ қысқа көрініс ойнауы керек - қалғандары табады.

 

«Образды жинау» жаттығуы

      Мақсаты: қиял мен стиль сезімін дамыту.

     Нұсқаулық: журнал қиындыларынан, маталардан, түймелерден және басқа импровизацияланған 

материалдардан қатысушылар сәнді бейнені немесе кейіпкерді жасайды.

      Содан кейін әркім өз кейіпкерін таныстырады: ол кім, не істейді, оның керемет күші неде.

 

Болашақтан зат» жаттығуы

     Мақсаты:инновациялық ойлауды дамыту.

     Нұсқаулық: Қатысушылар 100 жылдан кейін пайда болатын затты (мысалы, гаджет, көлік,тұрмыстықзат) ойлап табады жәнесалады(немесемүсіндейді).

     Презентация: ол қалай жұмыс істейді,не үшін қажет,адамдардың өміріне қалай әсер етеді.

 

«Зат бойынша тарих» жаттығуы

     Мақсаты: сюжеттік ойлауды дамыту.

     Нұсқаулық: Жүргізуші әр қатысушыға кездейсоқ зат береді (қағаз қыстырғыш, көзілдірік, өшіргіш). 

Тапсырма - бұлтақырыпбастыкейіпкерболатынқысқаәңгімеойлап табу.

Әңгімелерді ауызша айтуға немесе жазбаша түрде/суреттерде жасауға болады.

 

«Креативтік қайта жүктеу» жаттығуы

      Мақсаты: шығармашылық үшін миды «жылыту».

      Нұсқаулық: 5 минут ішінде қатысушылар абсурдтық тақырып бойынша мүмкіндігінше көп идеялар ұсынуы керек (мысалы: «жаңбырсыз қолшатырды қалай пайдалану керек», «ағаштар жүрсе неболар еді»).

      Мұнда бастысы - логика емес, сан!

 

«Қорапта не бар?» жаттығуы

      Мақсаты: қиял мен ассоциативт іойлау қабілетін дамыту.

      Нұсқаулық: Жүргізуші жабық қорапты көрсетеді және қатысушыларға оның ішінде не бар екенін кезекпен елестетуді ұсынады. 

     Әркім затты емес, қиял бейнесін атайды (мысалы: «ойды оқи алатын көрінбейтін мысық сонда тұрады»).

     Жүргізуші ерекше, ертегі немесе күлкілі нұсқаларды қолдайды.

 

«Үш сөзден тұратын тарих» жаттығуы

    Мақсаты: сөйлеуді, қиялды және аяқ астынан ойлауды дамыту. 

    Нұсқаулық: жүргізуші үш кездейсоқ сөзді атайды (мысалы: «құс», «сәбіз», «құмсағаты»). 

    Қатысушылар кезек-кезек үш сөзден тұратын қысқа, бірақ логикалық және қызықты әңгіме құрастырады.

    Жеке, жұпта немесе командалық режимінде жұмыс істеуге болады «әңгімені жалғастыр».

 

«Керісінше миға шабуыл» жаттығуы

    Мақсаты: проблемаларды шешудің стандартты емес тәсілін үйрету.

    Нұсқаулық: Жүргізуші жағдайды - мәселені береді, мысалы: «Ешкім оқығысы келмейтінін қалай жасауға болады?»

    Қатысушылар мүмкіндігінше күлкілі,  «зиянды» кеңестерді атайды.

    Талқылаудан кейін — бұрылыс: біз барлық «зиянды» идеяларды пайдалы идеяларға айналдырамыз (мысалы, егер «күлуге тыйым салсаңса», сабақта қуанышты атмосфера құру маңызды дегенді білдіреді).

 

«Менің шығармашылық супер күшім» жаттығуы

    Мақсаты: Өзін - өзі тануды және өз таланттарына деген сенімділікті дамыту.

    Нұсқаулық: Қатысушыларға тапсырма беріледі: олардың қандай шығармашылық қабілеттері бар (немеме болуы мүмкін).

    Содан кейін әркім өзін осы қабілетпен салады жәнеа йтады: ол не істейді, басқаларға қалай көмектеседі, қайдақолданылады.

    Бұл жаттығу сабақты жақсы аяқтайды, шабыттандыратын әрлеу қалдырады.

 

«Ертегіні ойдан шығарамыз» жаттығуы

    Мақсаты: қиялды, шығармашылық ойлауды дамыту

    Нұсқаулық: «Біз қазір шеңбер бойымен ойдан ертегі шығарамыз. Әрқайсысы бір сөйлемнен немесе бірнеше сөйлемнен құрастырады. Оны мына сөздерден бастайық: «Кейбір патшалықта, кейбір мемлекетте мұғалім өмір сүрді...»

 

«Қылқаламсыз сурет» жаттығуы

    Мақсаты: қиялды, шығармашылық ойлауды дамыту

    Нұсқаулық: «Бұл жаттығуды бастағысы келетін адам допты алып, оны кез келгенімізге лақтырып, кез келген екі сын есімді айтады. Допты ұстаған адам затты, құбылысты–оның көзқарасы бойынша осы сипаттамаларға ие кез келген нәрсені атайды».

   Жаттығу барысында жүргізуші топтың назарын ерекше, стандартты емес нұсқаларға аударады, осылайша қатысушыларды ойлаудың стереотиптерін жеңуге шақырады.

   Түпнұсқа нұсқалардың мысалдарын келтірейік: дымқыл, батыл – жаңа туған нәресте, тайғақ, түрлі – түсті - өмір жолы.

 

«Жаңа сөздер» жаттығуы

    Мақсаты: қиял мен тілдік шығармашылықты дамыту.

    Нұсқаулық: Қатысушылар жоқ сөзді ойлап тауып, оның нені білдіретінін түсіндіреді. Мысалы, «лунодумка»-түнде армандайтын адам.

Содан кейін қатысушылар осы сөзбен қысқа өлең немесе әңгіме құрастырады.

 

«Қиял-ғажайып жануар» жаттығуы

    Мақсаты: бейнелі және кеңістіктік ойлауды дамыту.

    Нұсқаулық: Қатысушылар бар 2-3 ерекшеліктерін біріктіре отырып, жаңа жануарды ойлап тауып, сурет салуы керек. Мысалы, мысық + бүркіт + балық.

    Келесі - оның атын, ерекшеліктерін, қайда тұратынын, не жейтінін, қалай «сөйлесетінін» ойлап табу.

 

 

«Идеялар мұнарасы» жаттығуы

    Мақсаты: командалық шығармашылықты, кеңістіктік ойлауды және инженерлік тәсілді дамыту.                 Нұсқаулық: Топтарға материалдардың шектеулі жиынтығы беріледі (мысалы:қағаз,таспа,шпажкалар,пластикалықкөзілдірік).

Тапсырма - 15минут ішінде ең биік тұрақты мұнара салу.

Биіктік қана емес, сонымен қатар дизайнның өзіндік ерекшелігі де жеңеді. Содан кейін талқылау: идея қалай пайда болды,кім не ұсынды, команда қалай жұмыс істеді.

 

«Затты жандандыру» жаттығуы

    Мақсаты: сторителлинг мен қиял дағдыларын дамыту.

    Нұсқаулық: Әр қатысушы кез-келген затты таңдайды (қарындаш,қалам,өшіргішжәнет.б.) және оны «жандандырады» : кім екенін, не сезінетінін, қандай армандары бар екенін анықтайды.

    Содан кейін ол заттың атынан оқиғаны баяндайды.

    Сондай-ақ, кейіпкерлерді біріктіріп, жалпы сюжеттер ойлап табуға болады.

 

«Дағдыларды қолдану» жаттығуы

    Мақсаты:  өзінің  шығармашылық әлеуетіңізді ашу, жағдайды әр қырынан көруге үйрену.

    Нұсқаулық: қатысушылардың әрқайсысы өзінің қандай да бір спорттық шеберлігін атайды (мысалы, сноубордпен немесе роликпен жүру, штангаға көтерілу, допты дәл белгіленген бағытта лақтыру және т.б.). Содан кейін қалған қатысушылар бұл дағдыларды тек дене шынықтыру мен спортта ғана емес, сонымен қатар басқа да өмірлік салаларда қолданудың мүмкін нұсқаларын ұсынады. Жаттығу қатысушыларда бар ресурстарды практикалық қолдану тәсілдері туралы идеяларды қалыптастыруға үйретеді, өзін-өзі бағалауды арттыруға көмектеседі, сонымен қатар жаңа дағдыларды дамытуға және қолда бар дағдыларды жетілдіруге мотивацияны арттырады.

 

«Арка» жаттығуы

    Мақсаты: шығармашылық қабілеттерін дамыту, қойылған міндеттің стандартты емес шешімін іздеуге ынталандыру.

    Нұсқаулық: Қатысушылар командаларға бірігіп, А4 форматындағы қағазды, қайшыны алады және оларға тапсырма беріледі: қатысушылардың кез-келгені немесе кезек-кезек өтуі үшін осындай арка жасау. Мүмкіндігінше көп жолдарды көрсетіңіз.

 

«Не? Қайдан? Қалай?» жаттығуы

    Мақсаты: өзінің шығармашылық әлеуетін ашу, зияткерлік қабілеттерін дамыту.

    Нұсқаулық: Шеңберде отырған қатысушылар кез-келген ерекше затты көрсетеді, оның мақсаты толық түсініксіз (сіз тіпті заттың өзін емес, оның фотосуретін де пайдалана аласыз). Қатысушылардың әрқайсысы үш сұраққа тез жауап беруі керек: Бұл не? Бұл қайдан пайда болды? Мұны қалай қолдануға болады? Бұл ретте қайталауға рұқсат етілмейді, әрбір қатысушы осы сұрақтардың әрқайсысына өзінің жаңа жауаптарын ойлап табуы тиіс. Заттарды толығымен алудың ең оңай жолы (олардың мақсаты азды-көпті анық), бірақ бір нәрсенің сынықтары олардың қайдан шыққанын түсіну қиын болатындай. Бұл қатысушылардың еркін ойлауын белсендіретін, оларды ерекше идеялар мен ассоциацияларды ұсынуға ынталандыратын жеңіл «интеллектуалды қыздыру».

 

«Керісінше Пантомима» жаттығуы

    Мақсаты: қиял мен вербалды емес қарым-қатынасты дамыту.

    Нұсқаулық: Бір қатысушы шығып, тапсырманы көрсетеді (мысалы, «үй салу», «жүзу», «сабақ жасау») — бірақ бұл өте ерекше және қисынсыз.

 Қалғандары оның не бейнелейтінін табу керек. Содан кейін талқыланады: идеяны жест мен мимика арқылы басқаша қалай білдіруге болады.

 

«Теріс ертегі» жаттығуы

    Мақсаты: ойлау икемділігін және үйреншікті нәрсені қайта ойлау қабілетін дамыту.

    Нұсқаулық: Қатысушыларға таныс ертегі беріледі (мысалы, «Бауырсақ», «Қызылтелпек»).

    Міндет - оны жауыздың немесе қосалқы кейіпкердің атынан қайта жазу немесе соңын өзгерту.

    Презентация: біз оқиғаның қалай өзгергенін және бұл біздің қабылдауымызға не беретінін талқылаймыз.

 

 

«Кездесу жаңғырығы» жаттығуы

      Мақсаты: кері байланыс,тренингті аяқтау.

      Нұсқаулық: барлық қатысушылар шеңберге отырады.

      Талқылау:

      -Мен өзім үшін не жаңалық аштым,неү йрендім?

      - Сабақтың басқа қатысушыларымен ынтымақтастық маған қандай сезімдер туғызды?

       Сіз шеңберге әр қатысушының эмоционалды жағдайын жеткізетін түрлі-түсті дақтарды салуды ұсына аласыз.