Педагог-психолог жұмысындағы психологиялық кеңес. Білім беру процесіне қатысушыларға арналған психологиялық кеңес беру әдістері мен кезеңдері. Психологтардың жұмысында жаңа технологияларды қолдану (MAC карталары).

 

Психологиялық кеңес, білім беру психологы жұмысының бір бағыты ретінде.

      Кез-келген бала дарынды, кез-келген бала - бұл бүкіл әлем, тек сіз оның даралығын оның даралығы мен жеке қасиеттеріне сүйене отырып байқап, көмектесуіңіз керек.

      Балалар жазықсыз, осал және тәуелді. Олар қызығушылықты, жігерлі және үмітті. Олардың уақыты қуаныш пен тыныштық, ойын, оқу және өсу уақыты болуы керек. Мектеп - бұл бала өсетін және дамитын шағын әлем. Баланың өзін қалай сезінетіні және оның ересек өмірге қалай енетіні бізге психологтарға байланысты. Олардың болашағы келісім мен ынтымақтастыққа негізделуі керек.

Психологиялық кеңес - бұл психологиялық мәселелерді шешуге және басқалармен тұлғааралық қатынас орнатуға бағытталған балалармен жүргізілетін психологиялық жұмыс.

Ата-аналармен жұмыс - бұл педагог- психологының жұмысының маңызды бөлігі. Ата-аналардың арқасында олар сүйіспеншілікке, назар аударуға, қауіпсіздікке деген негізгі қажеттіліктерін қанағаттандырады.

Баланың көптеген психологиялық проблемалары отбасынан бастау алады. Ата-ананы осы себептер туралы хабардар ету, проблеманы шешудің мүмкін жолдарын көрсету маңызды. Баланың тәрбиесі мен білім беруіне отбасының қатысуынсыз жоспарланған нәтижеге жету қиын.

Ата-аналармен жұмыс ең қиын. Ата-ана дегеніміз - әртүрлі білімі, әлеуметтік жағдайы, жасы бар адамдар. Олардың әрқайсысы ерекше тәсілді табуы керек. Психолог ата-аналармен ашық байланыс орнатып, оған сенім артуы үшін кәсіби беделді қолдануы керек.

Мектеп психологының басымдығы және маңызды бағыты - оқушыны психологиялық қолдау. Психологтың балалармен жұмысын зергердің жұмысымен салыстыруға болады. Ол үшін дәлдік пен шығармашылық қажет. Психолог балалармен жұмыс жасау үлкен жауапкершілік екенін ұмытпауы керек.

Көбінесе мектеп психологтары іс жүзінде әртүрлі жағдайлармен кездеседі: оқыту мәселелерінен кәсіби өзін-өзі анықтауға дейін.

Психологтың жұмысы - бұл нақты шешімді қажет ететін нақты проблемамен жұмыс, нүктелік жұмыс. Бірдей проблемалар жоқ және әмбебап шешімдер де жоқ. Әрбір жаңа жағдай басқаша көзқарасты қажет етеді. Бұл психолог мамандығының көркі.

Кәсіби этика - психологиялық көмек көрсету тиімділігінің маңызды шарты. Психолог жұмысының негізгі этикалық талаптарының бірі - құпиялылық қағидаты. Балалардан, ата-аналардан және мұғалімдерден алынған ақпарат құпия болып табылады. Құпиялылық балалармен және ересектермен байланыс орнатуға, сенімді жұмыс қарым-қатынасын құруға мүмкіндік береді. Дәл осы принциптің арқасында психологтың бірқатар жұмыс құжаттары жабық немесе шифрланған болып келеді.

Педагог-психологтың кәсібі тек жұмыс емес, бұл өмір салты, хобби. Педагог-психологтың кәсіби жетістіктері сізді пайдалы және адамдарға қажет екеніңізді сезінуге мәжбүр етеді. Кәсіби маман өз жұмысының барысы мен нәтижесінен қанағат алады, ол үшін балалардың қуанышты жүздерін көргеннен, балалардың күлкісін естуден асқан қуаныш жоқ.

 

Жалпы алғанда, кеңес берудің міндеті - баланың психикалық даму барысын осы процестің нормативтік мазмұны мен жас кезеңділігі туралы идеяларға сүйене отырып бақылау. Бүгінгі көрсетілген жалпы міндет келесі нақты компоненттерден тұрады:

1. Ата-аналарды, мұғалімдерді және білім беруге қатысатын басқа да адамдарды баланың ақыл-ой дамуының жас және жеке ерекшеліктеріне бағдарлау.
2. Әр түрлі ауытқулары бар және психикалық ауытқулары бар балаларды уақытында анықтау және оларды психологиялық-медициналық-педагогикалық консультацияларға жіберу.
3. Соматикалық немесе жүйке-психиатриялық денсаулығы әлсіреген балалардағы қайталама психологиялық асқынулардың алдын-алуы, психогигиена және психопрофилактика бойынша ұсыныстар (балалар патопсихологтары мен дәрігерлерімен бірге).

4. Мұғалімдерге, ата-аналарға және басқаларға мектептегі білім берудегі қиындықтарды психологиялық-педагогикалық түзету бойынша (педагогикалық психологтармен немесе мұғалімдермен бірге) ұсыныстар жасау.
5. Отбасында балаларды тәрбиелеу бойынша ұсыныстар жасау (отбасылық психотерапия мамандарымен бірге).
6. Түзету жұмыстары жеке және / немесе арнайы топтарда балалармен және ата-аналармен ақылдаса отырып.
7. Дәрістер және басқа жұмыс түрлері арқылы халықты психологиялық ағарту жұмыстарын жүргізу.

 

Психологиялық кеңес келесі жеке жұмыс түрлерін қамтиды:

1. Жүргізілген психодиагностикалық тексерудің нәтижелерінен туындайтын психологиялық-педагогикалық ұсыныстарды әзірлеу және нақты тұжырымдау және ересектерге де, балаларға да практикалық іске асыру үшін түсінікті және қол жетімді түрде тиісті ұсыныстар ұсыну.
2. Кеңес алуға мұқтаж жандармен әңгіме жүргізу. Бұл әңгімелер балалар мен ересектердің өздеріне қажетті психологиялық-педагогикалық ұсыныстар алуымен аяқталады.
3. Психологиялық білім беру және үздіксіз білім беру жүйесі шеңберінде жүргізілетін мұғалімдермен және ата-аналармен жұмыс.

 

Мектептегі кеңес беру жұмысын жүргізе отырып, психолог келесі нақты міндеттерді шешеді.

1. Балаларды оқыту және тәрбиелеу мәселелері бойынша мектеп әкімшілігімен, мұғалімдермен, ата-аналармен, шеберлермен кеңеседі. Консультациялар жеке және ұжымдық болуы мүмкін. Мұнда маман, ең алдымен, келесі жұмыстарды орындайды:

түрлі педагогикалық тәжірибесі бар әртүрлі деңгейдегі мұғалімдерге жекелеген оқушылардың тәртіпсіздігімен күресуге көмектеседі, өйткені мұғалімдер осындай балалардың бойында тек бұзақылық пен сыныптағы күрделі арақатынастардың бұзушылардың рөлдерін көреді. Көп жағдайда мұғалімдер берілген баланың негізгі психологиялық ерекшеліктерін білмейді, сондықтан оған дұрыс көзқарас таба алмайды екен. Мұғалімді болған жағдайды түсінуге итермелеу - бұл өте күрделі процесс, бірақ психологтың қажетті міндеттерінің бірі;

♦ ата-аналарға отбасылық тәрбие мәселелерін түсінуге көмектеседі. Көбінесе ата-аналар директордың немесе сынып жетекшісінің шұғыл ұсынысы бойынша психологқа жүгінеді және оларға көп жағдайда балаларының мінез-құлқы мен оқуындағы ауытқулардың психологиялық себептерінің нұсқаларын қабылдауға қиынға соғады. Олар әңгімені баланың отбасылық қатынастар мен күнделікті өмірдегі психологиялық сапасының себептерін іздестіруден алшақтатуға тырысады. Психолог әрдайым баланың қызығушылықтарын басты назарда ұстауы керек әрі, ата-аналардың шексіз отбасылық немесе жеке мәселелеріне назар аудару қаупін болдырмауға тырысуы керек.

2. Оқушыларға оқу, дамыту, өзін-өзі анықтау, ересектермен және құрдастарымен қарым-қатынас, өзін-өзі тәрбиелеу және т.б мәселелер бойынша жеке консультациялар жүргізеді;

Оқушылардың топтарына, өзін-өзі тәрбиелеу, кәсіптік бағдар беру, ақыл-ой еңбегінің мәдениеті және т.б мәселелер бойынша мектептік сыныптарына кеңес береді;

3. Жеке және топтық консультациялар арқылы, мұғалімдер кеңестеріне қатысу, әдістемелік жиналыстарға, жалпы мектепішілік және сыныптық ата-аналар жиналыстарына қатысу арқылы мұғалімдер мен ата-аналардың психологиялық мәдениетінің артуына ықпал етеді.

Кеңес беру баланың оқуы мен ақыл-ойының дамуы туралы, сонымен қатар мектептегі педагогикалық процестің барлық қатысушыларымен жүргізілетін тәрбие жұмысы түрінде нақты кеңес беру түрінде болуы мүмкін.

 

Мұғалімдер мен ата-аналардың кеңестеріне тоқталайық.

Мұғалімдерге кеңес беру. Мұғалімдермен консультациялық жұмыста мектеп психологының педагогикалық ұжыммен ынтымақтастығы мұғалімнің өзінің міндеттері мен кәсіби міндеттерін шешуге негізделген бірқатар принциптерді бөліп көрсетуге болады:

1. Психолог пен мұғалімнің тең әрекеттестігі;
2. Мұғалімнің мәселені өз бетінше шешуге қатынасын қалыптастыру, яғни «дайын рецепт» параметрін жою;
3. Кеңеске қатысушылардың бірлескен шешімдер үшін жауапкершілікті қабылдауы;
4. Педагогтар мен психологтар арасындағы кәсіби функцияларды бөлу.

 

Мұғалімдерге психологиялық кеңес беруді ұйымдастыруда үш бағытты бөлуге болады:

1. Оқытушыларға психологиялық адекватты оқыту және білім беру бағдарламаларын әзірлеу және енгізу бойынша кеңес беру.

Мысалы, мұғалімдерге психологиялық-педагогикалық ағарту жұмыстарын жүргізу, оқушылардың мектепке бейімделу мәселелері және т.б.

2. Оқытушыларға оқыту, мінез-құлық және нақты оқушылардың өзара қарым-қатынасы мәселелері бойынша кеңес беру. Бұл мектеп психологының кеңес беру жұмысының кең тараған түрі, мектеп проблемаларын психологтың, мұғалімдердің және мектеп әкімшілігінің тығыз ынтымақтастығында шешуге көмектеседі және баланың жеке басының дамуы мен оқуына қолайлы жағдай жасауға көмектеседі.

Мысалы, мұғалімнің өзі, оның өтініші бойынша психолог сол немесе басқа дайындық жұмыстарын орындайды; немесе психолог - мұғалімге бала туралы сол немесе басқа ақпаратпен танысуға және оған көмек немесе қолдау көрсету мәселесі туралы ойлауға шақыратын бастамашысы бола алады (оқуда үлгермейтін балалар, девиантты балалар, дамуында ерекше қажеттіліктері бар балалар).

3. Әр түрлі қарым-қатынас жүйелеріндегі тұлғааралық және топ аралық қақтығыстарды шешу жағдайында кеңес беру: мұғалім - мұғалім, мұғалім - оқушы, мұғалім - ата-ана және т.б. қарсылас жақтармен бөлек, содан кейін бірлесіп.

Мысалы, сынып жетекшісі мен оқушылардың ата-аналары арасындағы жанжал, жасөспірімдердің буллингі және т.б.

 

Ата-аналарға кеңес беру. Ата-аналарға психологиялық-педагогикалық кеңес беру, мұғалімдермен сынақ жұмыстары жағдайындағыдай, бір жағынан, ата-ананың өтініші бойынша бала мен ата-ананың өзара тиімді әрекетін

ұйымдастыруға консультативтік-әдістемелік көмек көрсетуге байланысты ұйымдастырылуы мүмкін; екінші жағынан, психологтың бастамасымен. Ата-аналармен кеңес беру жұмысының бірі - баланың мектептегі проблемалары туралы хабарлау.

Консультацияның ерікті болуы маңызды. Көптеген психологтар тәрбиешіні, мұғалімді немесе ата-ананы «күштеп» кеңес алуға итермелеу жағдайлары қиынға соғатыны мәлім. Бастама өздігінен шыққан кезде жақсы, өйткені бұл жағдайда олар мәселенің бар екендігін біледі және оны шешуге ынталандырылады.

 

Психологпен алғашқы кездесу қалай өтеді?

      Бірінші кездесу - бақылаушы, диагностикалық, біз бір-бірімізбен танысамыз, балаға көбірек жайлылық береміз, содан кейін кәмелетке толмаған бала, жасөспірім немесе ата-ана көздеген мәселені қарастырамыз. Психолог соңғы жағдай туралы сөйлесуді ұсына алады, мысалы, егер бұл проблема пайда болған кезде, сіздің эмоционалды күйіңізді, ойларыңызды, мінез-құлқыңыздың дене белгілерін және олардың бір-бірімен байланысын талдауға, психолог сонымен қатар баланың қандай өмірлік кезеңін бастан кешіп жатқанын талқылауды ұсынуы мүмкін, болашаққа деген көзқарасын, оның мақсаттары мен құндылықтары жайлы әңгіме қозғауға. Жағдайдың нашарлауын қандай жағдайлар тудырады және қандай әдістері бар, жасөспірім проблеманы жеңу үшін қандай әдістерді қолданады. Диагностикалық сессия 40-60 минутқа созылуы мүмкін, немесе екі кездесу болуы мүмкін, консультация соңында біз диагноздың нәтижелерін айтып, бірге жалпы көрініс пен одан әрі жұмыс жоспарын құрамыз.

Ата-аналар негізгі көмекшілер болып табылады, біріншіден, олар сұраныстың өзін, яғни алаңдаушылық туғызатын жағдайды айтады, ата-аналар диагноз қою кезінде балаға қойылған сұрақтарға жауап беруге көмектесетін әр түрлі оқиғаларды еске түсіреді. 15 жастан бастап, кейде балалар ата-анасыз психологтың қасында болуды таңдайды. Осы жаста да біз кейде ата-аналарымызбен бірге, яғни өз қалауымыз бойынша кеңес береміз. Келесі сұрақ алдыңғы сұрақтан туындайды, бірақ мен баланың көзінше қалай айтамын, ол өзін бір түрлі сезінедіғой және бұл психологтың осындай сұрақтарды қоюы, сұрақтарға жауап беру кезінде балаға ыңғайлы болуын, ол өзін жақсы сезінуін, ата-анасының әңгімесінен немесе қандай да бір ұятты, тіпті ең нәзік тақырыптардан, мысалы, ұрлық туралы немесе басқа да сұрақтарға байланысты әңгіме қозғау психологтың міндеті, әрі баланың өзін жайлы сезінуі де осыған қатысты.

Ұзақтығы бойынша консультациялар: әдеттегі кеңес 40 минут немесе 1 сағатты алады.

Психологтардың жұмысында жаңа технологияларды қолдану

(MAC карталары).

      Метафоралық - ассоциациялық карталар. Ассоциативті - олар қауымдастықтарды тудырады, соның арқасында адам өзінің тарихын тағы бір рет өмір сүреді, проблеманы өзектендіреді. Проективті әдіс, өйткені адам картадан не көргісі келетінін, ондағы эмоционалды жауап беретін нәрсені көреді. Метафоралық карталар - бұл психологиядағы проективті әдістермен байланысты жаңа, бірақ қазірдің өзінде дәлелденген бағыты. Бұл әдістің артықшылығы - шығармашылық пен қиялды дамыту үшін сіз өз бетіңізше картамен жұмыс жасай аласыз. Метафоралық ассоциативті карталар (МАК) - оқиғалардың, фигуралардың, тұлғалардың, табиғаттың, заттардың, жануарлардың, абстракциялардың барлық түрлерін бейнелейтін карталар немесе ашық хаттар жиынтығы. Кейде қарапайым емес және қарабайыр суреттер болып көрінетін метафоралық карталар не үшін қажет? Психологтар мұндай қарабайырлық алдау, ал картамен жұмыс көп қабатты және қысқа мерзімде керемет емдік, емдік әсер береді дейді. Психологтың жұмысындағы метафоралық карталар адамның санадан тыс ассоциациялары мен бейнелерін зерттеудің қуатты және тиімді құралы болып табылады.

Бір суретте әр түрлі балалар әртүрлі құбылыстарды немесе құбылыстарды көреді және осы ынталандыруға (көрнекі бейнеге) жауап ретінде әрқайсысы өзінің ішкі тәжірибесіне сай болады.

Психологқа жүгінудің жалпы себептеріне мыналар жатады: - оқыту мен дамудың қиындықтары; - эмоционалды сала - балалар мен жасөспірімдердің психикалық жарақаттану қаупінің жоғарылау факторлары.

Карталармен жұмыс жасаудың негізгі ережелері

Карточкаларды кездейсоқ, ашық түрде таңдауға болады, оларды аударғанда және клиент кескінді көрмеген кезде карталарды соқыр түрде таңдауға болады. Сіз кез-келген себеппен жарамсыз деп саналатын кез-келген карталарды сұрыптай аласыз. Кез-келген адам таңдалған картаны өзгерте алады немесе сөйлеу мүмкіндігін себепсіз жібере алады. Карталарды түсіндіруде сөзбе-сөз 

сөйлеудің қажеті жоқ. Карточкалардағы кескін символ немесе метафора ретінде түсіндірілуі мүмкін. Басқа адамның карталарын түсіндіруден аулақ болу керек. Карта соңғы оқиға емес, клиент кескінді тура және ауыспалы мағынада аяқтай алады.

 

 Карталарды диагностикалау, әзірлеу және түзету үшін қолдануға болады. Метафоралық ассоциативті карталар қалай жұмыс істейді? Метафоралық ассоциативті карталар рационалды ойлауды айналып өтуге, қорғаныс пен ішкі қарсылықты жоюға, адамның сыртқы және ішкі әлемі арасындағы диалог үшін жағдай жасауға, ауыр жағдайды қалпына келтіруге, оны тұжырымдап, сөзбен жеткізуге немесе - вербализация, бұл өздігінен терапевтік әсер етеді.

1. РАЦИОНАЛДЫҚ ОЙЛАУДЫ ӨТУ, қорғаныс пен қарсылықты жою. Метафоралық ассоциативті карточкалардың басты плюсі ​​- бұл балалар мен ересектер үшін пайдалану ыңғайлылығы мен қауіпсіздігі, бұл оның ішкі қарсылығын төмендетеді. Кескін адам санасын қалыптастыруда басты болып табылады, сондықтан бейнеге жүгіну халықаралық (карталар халықаралық) болып табылады және кез-келген жастағы және ақыл-ойдағы, кез-келген интеллектуалды даму деңгейіндегі адамдарға арналған. Бейне сананың тереңінде орналасқан. Ассоциациялар ағыны міндетті түрде, кейде бақылаусыз туындайды. Көрнекі кескінмен жұмыс жасағанда, клиенттің саналы цензурасы жоқ немесе айтарлықтай төмендеген, бұл оның ішкі саналық қақтығыстарымен жұмыс істеуді жеңілдетеді. Жұмыстың ойыншық түрі клиенттің ішкі кернеуі мен қарсылығын да жояды - бұл жай ойын!

2. СЫРТҚЫ ЖӘНЕ ІШКІ ӘЛЕМДЕРДІҢ АРАСЫНДА ДИАЛОГ ҚҰРУ Біз подсознание арқылы біз өзімізде болғанның бәрін есімізде сақтаймыз, бірақ біз оны әрдайым сезіне бермейміз. Кескіннен кейін онымен байланысты подсознаниедегі ассоциациялар пайда болады және бұл біздің өміріміздің ізімен басталған ассоциациялар ағыны ішкі «фотоальбомды» көруге мүмкіндік береді. Әрбір бейнеге эмоциялар, сезімдер, құндылықтар, наным-сенімдер бекітіледі. Карта қиял әлеміне жүгіру тақтасының рөлін атқарады, оған біз «рационалистер» өте сирек кіреміз. Осы фантастикалық шындықтың ішкі өрісінен адам сыртқы көріністі басқа қырынан көріп, оны қайта қарастыра алады, яғни. трансформация шеңбері басталады. Яғни, карталар клиенттің сыртқы және ішкі әлемі арасында диалог үшін қауіпсіз, экологиялық таза өріс жасауға мүмкіндік береді.
3. ОҚИҒАЛАРДЫ ҚАЙТА ҚҰРУ Біздің ішкі фотоальбомды қарап, біз іс-шараларды қайта қалпына келтіріп жатырмыз.

Іс-шараның вербализациясы - бұл терапия, карталар ауыр заттар туралы қауіпсіз сөйлесуге мүмкіндік береді. Оқиғаларды түсінудің метафоралық деңгейіне шығу оларды ескілерге емес, басқаша «қоюға» мүмкіндік береді. Жаңа сөздер бұл оқиғаларды басқаша көруге мүмкіндік береді. «Жаңа тәсілмен» қарау басқа шешімге әкеледі. Карточкалардағы жарақаттық оқиғаларды қалпына келтіру адамның қосымша ревматизациясын болдырмауға мүмкіндік береді, оның ішкі өзін-өзі қалпына келтіру процестерін бастайды, шешім іздеу мен модельдеу үшін қауіпсіз жағдай жасайды және дағдарыстан шығудың өзіндік ерекше жолын іздейді .

MAC-ті психолог жұмысында қолданудың артықшылықтары: Карталар ойын ретінде қабылданады, және Жасыл формат шиеленісті және мазасыздықты азайтады. Карточкалар баланың және жасөспірімнің қызығушылығын қанағаттандыруды жеңілдетеді, сонымен қатар бұл мазасыздықты азайтады. Байланыс орнату оңай. Бастапқыда ересек адам өзі туралы картаның көмегімен айта алады, содан кейін балаға осындай мүмкіндік бере алады. Диагностика және одан әрі жұмыс істеуді жеңілдетеді. Картаға сүйене отырып, балаға эмоциялар мен тәжірибелер туралы айту оңайырақ. МАК баланың эмоционалды интеллектісін дамытады. MAK шығармашылық компонентті дамытады. Сеанс уақытын қысқартыңыз.

 

Мысалы, жеке жұмыс үшін:

Эмоционалды портреттер

Баланы MAC 5-7 карточкаларының ішінен таңдауға (кішілеріне - ашық, үлкендеріне - қарамай) шақырыңыз және оларды бейнеленген кейіпкерлер бастан өткергенге сәйкес орналастырыңыз.

Олардың әрқайсысы туралы, оның бет-әлпеті нені білдіретінін, бала оған не ұнайтынын, не ұнатпайтынын айтуды ұсыныңыз.

Әрі қарай, психолог балаға бастан өткерген эмоциялар баланың тәжірибесіне жақын портретті таңдауды ұсына алады.

Немесе ұсыныңыз: «Қараңызшы, меніңше, бұл кейіпкер сіз сияқты өмір сүріп жатқан сияқты ... Бұл туралы толығырақ айтып беріңізші ...»

Әрі қарай жұмыс алгоритм бойынша жүзеге асырылады:

- бұл кейіпкер не болып жатыр?

- нені өзгерткіңіз келеді

- сіз осы күйді қалай өзгерткіңіз келеді, не сезінесіз

- кімнен көмек сұрауға болады.

 

Топтық жұмыс үшін:

ЕРТЕГІ ЕРТЕГІСІН ҚҰРУ

Карточкалардың ішінен баланы өзіне батыр таңдап алуға шақырыңыз (қазіргі эмоцияларды бастан кешіріңіз) және кейіпкер өз эмоцияларымен қалай күресуге үйренгені туралы ертегі құрастырыңыз (атап айтқанда - ашу, ашу, ыза және т.б.).

Таңдалған карточка атынан оны кейіпкердің басынан кешіргенін, сол сәтте қандай күйде болғанын және қазір не сезінетінін айтуға шақырыңыз.

Бұл әдіс үшін топтық жұмыс тиімді болады, өйткені бұл жағдайда қатысушылар арасында пікір алмасуды ұйымдастыруға болады - бұл кейіпкер өз жағдайын қалай жеңе алады - қорқыныштан, жаман армандардан қалай арылуға болады, ашуды жеңуге және т.б.

Кейіпкер қажетті өзгертулер жасай алатын және басқа эмоцияларды бастан кешіретін картаны таңдауды ұсыныңыз. Оның жағдайын өзгертуге көмектескен жұмыс.