5-8 сыныптарға арналған тренинг: «Бақылаудағы күйзеліс»

 

Тренингтің мақсаты: балаларды күйзелісті тануға, оның себептерін және онымен күресу жолдарын түсінуге үйрету.

1. Кіріспе. Күйзеліс дегеніміз не?

Педагог: Сәлеметсіздер ме, балалар! Бүгін біз күйзелістің не екендігі туралы сөйлесетін боламыз. Қүйзеліс - бұл дененің әртүрлі жағдайларға реакциясы, онда біз бір нәрсені қиын немесе қорқынышты сезінеміз. Бұл, мысалы, тестке дайындалу, достарыңызбен дауласу немесе өмірдегі кейбір оқиғаларға байланысты тәжірибе болуы мүмкін. Күйзеліс әртүрлі болуы мүмкін: жеңіл толқудан күшті тәжірибеге дейін. Бірақ біз күйзелісті басқаруды үйренуіміз маңызды. Бүгін мен сізге мұны қалай жасау керектігін көрсетемін.

2. 1 - Жаттығу: «Күйзеліс және мен»

Мақсаты: күйзелістің не екенін және оның әрқайсымызда қалай көрінетінін түсіну

Тапсырма:

1. Қағаз парақтары мен қаламдарды алыңыз.
2. Күйзелісті сезінетін 3 жағдайды жазыңыз(мысалы,тест,досыңызбен жанжал, СОЧ-ға дайындық).
3. Осы сәттерде өзіңізді қалай сезінетініңізді есіңізде сақтаңыз (мысалы,мазасыздық,ашулану,қорқыныш,реніш).
4. Өз ойларыңызды көршіңізбен бөлісіңіз.

Педагог: кейде күйзеліс біздің денемізде көрінеді. Біз жүрек соғуын, тершеңдікті, иығымызда немесе ішімізде кернеуді сезінуіміз мүмкін. Сіздің жағдайыңызды бақылауға үлгеру үшін осындай белгілерді байқауды үйрену маңызды.

3. 2 - Жаттығу: «Күйзеліспен күресу әдістері»

 

 Мақсаты:күйзеліспенкүресуәдістеріментаныстыружәне оларды қолдануғаүйрету.

Тапсырма:

• Мен сізге күйзелісті жеңуге көмектесетін бірнеше әдістер туралы айтып беремін. Әр әдістен кейін оны іс жүзінде қолданып көріңіз.

1 - Әдіс: Терең тыныс алу:

• Біз көзімізді жұмып, мұрнымызбен баяу дем аламыз, содан кейін аузымыздан баяу дем шығарамыз.5-6ретқайталаңыз.

2 - Әдіс: Визуализация:

Сіз тыныш және жайлы болатын жерді елестетіп көріңіз (бұл жағажай, орман, таулар болуы мүмкін). Көзіңізді жұмыңыз, айналаңыздағы барлық нәрсе қалай тыныш және бейбіт екенін елестетіп көріңіз. Тыныштықты сезініңіз.

3-әдіс: Бұлшықетті босаңсыту:

Ыңғайлы отырыңыз. Әр бұлшықет тобын кезекпен қатайтыңыз және босаңсытыңыз: саусақтар, қолдар, иықтар, бет және т.б. кернеудің қалай кететінін сезініңіз. 

             Педагог: осы әдістердің әрқайсысы бізге демалуға және

эмоцияларымызды бақылауға алуға көмектеседі. Оларды есте сақтаңыз және келесі жолы күйзелісті сезінгенде, осы әдістердің бірін қолданып көруге болады

4. 3 - Жаттығу: «Мен күйзелісті қалай жеңемін?»

Мақсаты: баланың күйзеліс жағдайлармен күресу қабілетін дамыту

Тапсырма: 1. Әдетте күйзелісті қалай жеңетініңізді топта талқылаңыз. Мүмкін сіздердің біреулеріңіз спортты, біреулеріңіз музыканы, ал біреулеріңіз 

достарыңызбен сөйлесуді қолданатын шығарсыз.

2. Әдістеріңізбен бөлісіңіз, ең тиімдісін жазыңыз

Педагог: әр адам күйзелісті әр түрлі жолмен жеңе алады. Ең бастысы-өз жолыңызды табу және оны қажетті уақытта пайдалану

 

5. 4-Жаттығу: «Күйзеліс жағдайлар»

Мақсаты: күйзеліс жағдайларды талдау және шешімдерді бірлесіп іздеу дағдыларын дамыту 

Тапсырма:

1. Сыныпты3-4кіші топқа бөліңіз.
2. Әрбір кіші топқа күйзеліс жағдайды сипаттайтын карточка беріледі (мысалы, «бақылауға дайындалуға уақыт болмады», «досымен жанжал», «маңызды сөйлеу тәжірибесі», «мұғалімнің әділетсіз ескертуі»). 
3. Кіші топ бұл жағдайда не сезінетінін, қандай ойлар пайда болатынын және қандай физикалық реакцияларды байқайтынын талқылауы керек (қатысушылар «мазасыздық», «ашу», «қорқыныш» және т.б. сияқты сөздерді қолдана алады) 
4. Содан кейін әрбір топ осы жағдайды қалай шешуге болатынын анықтауы керек. Бұл тыныс алу әдістерін қолдану немесе мәселені шешу бойынша ұсыныстар болуы мүмкін.

Күйзеліс жағдайдың мысалы:

• Сізде бақылау жұмыс,және сіз жаттауға үлгірмедіңіз.
• Сіз досыңызбен ұрысып қалдыңыз,енді сіз реніш сезінесіз.
• Сізде маңызды қойылым, және сіз қатты уайымдайсыз.

Педагог: стресстің неден туындайтынын түсініп қана қоймай, онымен күресудің жолдарын табуды үйрену маңызды. Біздің кіші топтар қандай шешімдер ұсынатынын көрейік. 

6. Жаттығу «Шешім дөңгелегі»Мақсаты: балаларға күйзеліс жағдайларды шешудің әртүрлі тәсілдерін табуға көмектесу

Тапсырма:

1. Сыныпты3кіші топқа бөліңіз.
2. Әр кіші топқа бірнеше секторға бөлінген шеңбер сызылған үлкен қағаз парағын беріңіз (маркерлерді немесе түрлі-түсті қарындаштарды қолдануға болады). 
3. Әр топ әр секторда стрессті жеңуге көмектесетін әдісті жазуы керек. Мысалы: 

• 1 - Әдіс:Досыңызбен сөйлесу.
• 2 - Әдіс:Бірнеше терең тыныс алыңыз.
• 3 - Әдіс: Өз ойларыңыз бен сезімдеріңізді қағазға түсіріңіз. 
• 4 - Әдіс:Музыка тыңдау.

       4. Топтар өз жолдарын жазғаннан кейін, оларды сыныпқа ұсынады және қандай жағдайларда пайдалы болатынын түсіндіреді.

Педагог: бізді мазалайтын нәрселермен күресудің әртүрлі тәсілдері бар екенін түсіну маңызды. Біздің әрқайсымыздың өз әдістеріміз бар және олар дұрыс қолданылған жағдайда өте тиімді  болуы мүмкін. Ең бастысы - өзіңізді түйықтау емес, шешім іздеу.

5. Рефлексия. Қорытынды

Педагог: енді біз күйзелістің не екенін және онымен қалай күресуге болатынын білдік, енді сіз өзіңіз үшін не білдіңіз деп ойлайық. Біздің жаттығулар сізге қалай көмектесті? Болашақта күйзеліспен күресу әдісі қандай болады? 

Рефлексияға арналған тапсырма:

1. Әр бала күйзеліспен күресудің қай әдісін өзі үшін ең пайдалы деп санайтынын айтады. 
2. Егер досыңыз бір нәрсе туралы алаңдаса, досыңызға қандай кеңес беретініңізді жазыңыз. 

Педагог: жарайсыңдар, бүгін жақсы жұмыс жасадыңыздар! Есіңізде болсын, күйзеліс — бұл өмірдің қалыпты бөлігі, бірақ оны басқаруды үйрену және оны бізді басқаруға жол бермеу маңызды. Кез келген жағдайда өзімізді сенімді сезіну үшін бүгін білгендеріміздің барлығын пайдаланыңыз.